Cà phê C. canephora (thường được gọi là Robusta) lại gắn liền với hình ảnh của cà phê thương mại hoặc hòa tan. Tuy nhiên, liệu sự tập trung đúng mức vào quy trình sản xuất và chế biến có thể nâng tầm Robusta trở thành một dòng cà phê đặc sản thực thụ?
Đặc Điểm Nổi Bật Của C. Canephora
C. canephora vốn nổi tiếng với sức đề kháng cao và hàm lượng caffeine vượt trội. Loại cà phê này dễ trồng hơn Arabica, khả năng chống sâu bệnh mạnh mẽ và phù hợp với nhiều điều kiện khí hậu khắc nghiệt. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa Robusta là một loại cây “bất bại”. Nhiều nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng năng suất của Robusta có thể giảm mạnh khi nhiệt độ tăng.
Một nghiên cứu của các nhà khoa học quốc tế từ Úc, Việt Nam và Colombia, được công bố trên Global Change Biology, đã chỉ ra rằng nhiệt độ tối ưu để trồng Robusta dao động từ 22-30°C. Tuy nhiên, Robusta có thể chịu ảnh hưởng tiêu cực nếu nhiệt độ vượt ngưỡng này, với mỗi độ tăng làm giảm năng suất tới 14%.
Tính Đa Dạng Di Truyền – Lợi Thế Của C. Canephora
C. canephora là “cha đẻ” của Arabica, với hệ gen phong phú hơn. Trong lịch sử, Robusta chỉ được lai tạo để đạt năng suất cao và chống sâu bệnh, mà không tập trung vào chất lượng hương vị. Tuy nhiên, ngân hàng gen rộng lớn này mang đến tiềm năng lớn trong việc phát triển những giống Robusta mới có chất lượng vượt trội.
Khác Biệt Về Chất Lượng Giữa Arabica Và Robusta
Arabica và Robusta có sự khác biệt lớn về thành phần hóa học. Arabica có hàm lượng dầu cao hơn tới 60%, trong khi Robusta chứa nhiều caffeine và axit chlorogenic hơn, tạo ra vị chát đặc trưng. Nhờ hàm lượng dầu cao, Arabica thường mang đến hương vị phức tạp và hậu vị phong phú hơn, đặc biệt trong pha chế Espresso.
Tuy nhiên, chất lượng cuối cùng của cà phê không chỉ phụ thuộc vào thành phần hóa học mà còn vào cách chế biến và sự đầu tư của con người. Trong suốt nhiều thế kỷ, Arabica đã được ưu tiên trong chuỗi cung ứng cà phê, từ khâu canh tác, thu hoạch đến chế biến và rang xay. Điều này giúp Arabica đạt được vị thế như hiện tại.
Vòng Luẩn Quẩn Của Robusta Chất Lượng Thấp
Robusta thường bị gắn mác là loại cà phê kém chất lượng. Giá thấp trên thị trường khiến người nông dân không có động lực đầu tư cải thiện quy trình sản xuất. Điều này dẫn đến chất lượng Robusta tiếp tục bị giữ ở mức thấp, củng cố thêm định kiến của thị trường.
Tuy nhiên, nếu được quan tâm đúng mức như Arabica, Robusta hoàn toàn có thể mang lại trải nghiệm thưởng thức cà phê độc đáo và đáng giá hơn.
Cơ Hội Thoát Khỏi Vòng Luẩn Quẩn
Trong thập kỷ qua, ngành cà phê đã chứng kiến sự thay đổi tích cực trong cách nhìn nhận về cà phê chế biến khô (natural coffee). Trước đây, Arabica chế biến khô từng bị coi là sản phẩm chất lượng thấp. Nhưng nhờ nỗ lực từ các nhà nghiên cứu, nhà sản xuất và tổ chức quốc tế, cà phê chế biến khô đã trở thành xu hướng phổ biến trong các cửa hàng cà phê đặc sản.
Điều tương tự có thể xảy ra với Robusta. Việc nâng cao nhận thức, xây dựng tiêu chuẩn chất lượng và đầu tư vào nghiên cứu là chìa khóa để đưa Robusta bước vào lĩnh vực cà phê đặc sản.
Robusta Đặc Sản Và Tiềm Năng Trong Tương Lai
Năm 2010, Viện Chất Lượng Cà Phê Quốc Tế (CQI) đã công bố các tiêu chuẩn và quy trình dành riêng cho Robusta. Đây là bước tiến quan trọng, giúp phân biệt Robusta chất lượng cao với sản phẩm kém chất lượng.
Tuy nhiên, để Robusta đặc sản có chỗ đứng trên thị trường, các nhà sản xuất và người tiêu dùng cần hiểu rõ những điểm độc đáo mà C. canephora mang lại, thay vì so sánh nó với Arabica.
Bằng cách đầu tư vào nghiên cứu, cải thiện kỹ thuật chế biến, rang xay và pha chế, chúng ta có thể khai thác tiềm năng của Robusta để tạo ra những sản phẩm cà phê đặc sản độc đáo. Điều này không chỉ giúp đa dạng hóa ngành cà phê mà còn mang lại giải pháp bền vững trước những thách thức của biến đổi khí hậu.
Kết Luận
C. canephora không chỉ là một giống cà phê phổ biến mà còn là một kho báu tiềm năng của ngành cà phê đặc sản. Với sự chú trọng đúng mức vào chất lượng, Robusta có thể mở ra một chương mới, nơi nó được công nhận là một lựa chọn đầy giá trị trong thế giới cà phê. Hành trình này không hề ngắn, nhưng nó hứa hẹn mang lại những trải nghiệm thú vị và mới mẻ cho những tín đồ cà phê trên toàn cầu.
