1. Giới thiệu về bảo vật Linga vàng
Linga là một biểu tượng thiêng liêng trong văn hóa Hindu, đặc biệt quan trọng trong tín ngưỡng của người Chăm. Vào ngày 2/10/2024, trong khuôn khổ lễ hội Katê tại tháp Pô Sah Inư, tỉnh Bình Thuận đã tổ chức lễ công bố quyết định công nhận bảo vật quốc gia cho hiện vật Linga vàng – một tác phẩm độc đáo mang giá trị lịch sử, văn hóa, và khảo cổ to lớn.
Được tìm thấy trong cuộc khai quật khảo cổ vào năm 2013 tại di tích tháp Pô Dam, xã Phú Lạc, huyện Tuy Phong, Linga vàng là hiện vật gốc, có niên đại từ thế kỷ VIII-IX. Nó là hiện thân của sự sinh sôi và phát triển của vạn vật, là biểu tượng của tín ngưỡng liên quan đến Thần Shiva – vị thần hủy diệt và tái sinh trong Ấn Độ giáo.
2. Đặc điểm của Linga vàng
Linga vàng có trọng lượng 78,36 gram, được chế tác từ 90,4% vàng ròng, cùng với một phần nhỏ bạc và đồng. Đây là một hiện vật vô cùng quý hiếm, độc bản, có giá trị thẩm mỹ cao với hình thức tinh xảo. Điều này cho thấy tay nghề chế tác kim hoàn của người Chăm vào thời kỳ cổ đại đã đạt đến trình độ đáng nể.
Kết cấu và chất liệu của Linga vàng không chỉ làm nổi bật vẻ đẹp thẩm mỹ, mà còn chứa đựng giá trị văn hóa sâu sắc. Được dùng trong nghi lễ thờ cúng, Linga là biểu tượng cho sự phồn thịnh và trường tồn của cuộc sống.
3. Ý nghĩa lịch sử và văn hóa
Linga vàng không chỉ là một hiện vật khảo cổ mà còn là một phần của di sản văn hóa người Chăm, gắn liền với nền văn minh Champa – một trong những nền văn minh lớn nhất Đông Nam Á. Bên cạnh giá trị khảo cổ, hiện vật này còn mang ý nghĩa quan trọng trong nghiên cứu về lịch sử, mỹ thuật, và tôn giáo.
Thần Shiva – vị thần liên kết chặt chẽ với hình tượng Linga, đại diện cho sự sinh sôi và tái tạo vũ trụ. Điều này phản ánh quan điểm của người Chăm về sự cân bằng giữa hủy diệt và tái sinh, trong đó Linga đóng vai trò là biểu tượng kết nối với các thế lực thần linh.
4. Bảo vật quốc gia – giá trị khoa học và nghệ thuật
Linga vàng là một tư liệu khoa học quý báu, cung cấp những thông tin quan trọng về các khía cạnh kỹ thuật luyện kim và nghề kim hoàn cổ xưa của người Chăm. Hiện vật này minh chứng cho khả năng chế tác tinh xảo của những người thợ thủ công Champa và khả năng kết hợp giữa nghệ thuật và tôn giáo trong việc tạo ra những bảo vật phục vụ cho tín ngưỡng.
Bên cạnh đó, việc chế tác Linga bằng vàng – một kim loại quý hiếm, có giá trị cao – cho thấy sự tôn kính của người Chăm đối với các vị thần. Linga vàng là minh chứng rõ nét cho văn hóa thờ cúng tôn giáo của người Chăm, thể hiện qua sự kỳ công trong việc chọn lựa chất liệu và kỹ thuật tinh vi.
5. Bảo tồn và phát huy giá trị di sản
Sự công nhận Linga vàng là bảo vật quốc gia không chỉ khẳng định tầm quan trọng của hiện vật này đối với lịch sử, văn hóa của người Chăm và Việt Nam, mà còn mở ra cơ hội để tỉnh Bình Thuận khai thác và phát huy giá trị di sản văn hóa này. Việc bảo tồn và phát triển các di sản văn hóa như Linga vàng sẽ góp phần thúc đẩy du lịch văn hóa, thu hút khách tham quan và nghiên cứu.
Tháp Pô Sah Inư và các di tích liên quan đến nền văn minh Champa sẽ trở thành điểm đến quan trọng cho du khách và nhà nghiên cứu, giúp họ khám phá và hiểu sâu hơn về lịch sử và tín ngưỡng của người Chăm. Việc kết hợp giữa bảo tồn di sản và phát triển du lịch sẽ giúp Bình Thuận không chỉ là một điểm đến nổi bật về thiên nhiên, mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa độc đáo.
Linga vàng là một trong những hiện vật quý giá, không chỉ của người Chăm mà còn của cả Việt Nam. Với giá trị lịch sử, văn hóa và khảo cổ to lớn, bảo vật này đã khẳng định vai trò không thể thiếu trong việc duy trì và phát triển nền văn hóa lâu đời của người Chăm.
Sự công nhận của Thủ tướng Chính phủ về Linga vàng là một minh chứng cho những nỗ lực không ngừng của tỉnh Bình Thuận trong việc bảo tồn di sản văn hóa, đồng thời mở ra nhiều cơ hội phát triển về văn hóa, du lịch và kinh tế cho địa phương này. Linga vàng không chỉ là một bảo vật quốc gia, mà còn là niềm tự hào văn hóa của người dân Việt Nam và cộng đồng người Chăm.
