Phong tục ngày Tết của miền Trung

Miền Trung, với nét văn hóa giao thoa giữa hai miền Nam – Bắc, là nơi lưu giữ những phong tục Tết độc đáo, đậm chất mộc mạc nhưng không kém phần sâu sắc. Ngày Tết ở đây không chỉ là thời điểm sum vầy mà còn là dịp để người dân bày tỏ lòng biết ơn đối với tổ tiên và cầu mong một năm mới an lành.

1. Sự chuẩn bị trước Tết

Phong tục ngày Tết của người miền Trung thường chuẩn bị Tết từ rất sớm với nhiều hoạt động ý nghĩa:

• Dọn dẹp nhà cửa: Từ giữa tháng Chạp, các gia đình bắt đầu lau dọn, sơn sửa nhà cửa để tống cựu nghênh tân, xua tan điều không may mắn trong năm cũ.
• Làm bánh tét: Bánh tét miền Trung có hình trụ dài, với nhân đậu xanh, thịt mỡ, hoặc nhân ngọt như chuối. Các gia đình quây quần gói bánh, tạo không khí đầm ấm.

• Chợ Tết: Chợ Tết ở miền Trung là nơi không chỉ để mua sắm mà còn thể hiện nét đẹp văn hóa cộng đồng. Những mặt hàng phổ biến gồm dưa món, củ kiệu, hoa tươi như cúc vạn thọ, hoa giấy, và các loại mứt đặc trưng.

2. Mâm cỗ Tết miền Trung

Mâm cỗ Tết miền Trung có sự kết hợp hài hòa giữa mặn và ngọt, với các món ăn đặc trưng:

• Bánh tét: Vị dẻo thơm của nếp hòa quyện cùng nhân đậm đà là linh hồn của mâm cỗ Tết.
• Dưa món: Được làm từ củ cải, cà rốt, đu đủ, và hành muối, dưa món là món ăn kèm giúp cân bằng vị giác.
• Nem chua: Nem chua miền Trung có vị chua nhẹ, hơi cay, thường được ăn kèm rau sống.
• Thịt heo ngâm mắm: Món ăn này mang đậm hương vị miền Trung với thịt heo thái lát mỏng, ngâm mắm đường.

Mâm cỗ không quá cầu kỳ nhưng đầy đủ ý nghĩa, thể hiện lòng thành kính dâng lên tổ tiên.

3. Phong tục đón Giao Thừa và cúng bái

Người miền Trung rất coi trọng lễ cúng giao thừa. Đây là thời điểm chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, nên mọi người thường chuẩn bị mâm lễ cúng trang trọng ngoài sân với các món như: gà luộc, bánh tét, dưa món, và rượu.

• Thả đèn lồng: Một số địa phương như Hội An còn có phong tục thả đèn lồng cầu may mắn vào đêm giao thừa.
• Cúng đất đai: Do ảnh hưởng của yếu tố tín ngưỡng, người miền Trung thường cúng đất đai vào dịp Tết để tạ ơn và cầu xin sự che chở.

4. Hoa Tết miền Trung

Khác với miền Bắc chuộng hoa đào và miền Nam ưa chuộng mai vàng, miền Trung sử dụng nhiều loại hoa địa phương trong ngày Tết:

• Cúc vạn thọ: Biểu tượng của sự trường thọ và hạnh phúc.
• Hoa giấy: Loại hoa phổ biến ở vùng nắng gió, dễ trồng và mang màu sắc tươi sáng.
• Quất cảnh: Thể hiện sự sung túc và may mắn trong năm mới.

5. Phong tục chúc Tết và lì xì

Người miền Trung giữ phong tục chúc Tết rất đặc biệt:

• Lời chúc đầu năm: Người lớn tuổi trong gia đình thường nhận nhiệm vụ chúc Tết đầu tiên để mở đầu cho sự may mắn.
• Lì xì: Trẻ em nhận lì xì không chỉ là tiền mà còn là lời chúc phúc. Người lớn tuổi cũng được lì xì để thể hiện lòng kính trọng.

6. Các trò chơi dân gian ngày Tết

Những ngày đầu xuân, các làng quê miền Trung thường tổ chức trò chơi dân gian vui nhộn như:

• Đánh bài chòi: Một loại hình nghệ thuật dân gian đặc sắc, vừa là trò chơi vừa là hình thức biểu diễn.
• Kéo co, nhảy bao bố: Tạo không khí sôi động, gắn kết cộng đồng.

Phong tục ngày Tết ở miền Trung là sự kết tinh của những giá trị văn hóa, tín ngưỡng, và đời sống bình dị của con người nơi đây. Mỗi phong tục, dù lớn hay nhỏ, đều chứa đựng ý nghĩa sâu sắc, giúp giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc. Đón Tết miền Trung không chỉ là trải nghiệm văn hóa mà còn là hành trình tìm hiểu vẻ đẹp tâm hồn người Việt.