Cà phê đặc sản (Specialty coffee) là một phân khúc của ngành cà phê mang tính chất cao cấp và đòi hỏi quy trình sản xuất tinh vi, chất lượng vượt trội. Đó là lý do tại sao giá của nó thường cao hơn so với cà phê thông thường. Tuy nhiên, khi giá cà phê ngày càng tăng, đặc biệt là đối với các loại Specialty coffee , câu hỏi được đặt ra là: Tại sao nó lại có giá cao đến vậy? Một tách cà phê với giá 100.000 đồng có thực sự đáng giá gấp năm lần so với những tách cà phê thông thường khác?
Sự khác biệt giữa cà phê đặc sản và cà phê thông thường
Để hiểu rõ hơn về lý do tại sao Specialty coffee lại có giá cao hơn, trước hết, chúng ta cần phân biệt giữa cà phê hàng hóa (commodity coffee) và cà phê đặc sản (specialty coffee). Cà phê hàng hóa, chiếm phần lớn thị trường cà phê toàn cầu, được sản xuất với mục tiêu tối đa hóa sản lượng và giảm chi phí. Loại cà phê này thường được trồng ở quy mô lớn và không yêu cầu quá nhiều sự chăm sóc hoặc kiểm soát chất lượng. Ngược lại, cà phê đặc sản chỉ chiếm khoảng 4% thị phần cà phê toàn cầu, nhưng lại nổi bật với sự chú trọng đến chất lượng, hương vị, và quy trình sản xuất bền vững.
Quy trình sản xuất khắt khe
Một trong những yếu tố quan trọng khiến Specialty coffee có giá cao là quy trình sản xuất khắt khe từ việc trồng, thu hoạch đến chế biến. Thường được làm từ hạt Arabica, một loại hạt có chất lượng cao hơn hạt Robusta thông thường. Arabica yêu cầu được trồng ở độ cao với điều kiện khí hậu và đất đai lý tưởng, đòi hỏi sự chăm sóc đặc biệt từ người nông dân. Do đó, chi phí lao động và đầu tư cho việc trồng Arabica thường cao hơn so với Robusta.
Không chỉ dừng lại ở việc trồng trọt, quá trình kiểm soát chất lượng của cà phê đặc sản cũng nghiêm ngặt hơn. Các hạt cà phê phải trải qua nhiều giai đoạn kiểm tra, loại bỏ những hạt bị lỗi và phân tích cấu hình hương vị. Theo Viện Chất lượng Cà phê (CQI) và Hiệp hội Cà phê Đặc sản (SCA), một hạt cà phê chỉ được công nhận là cà phê đặc sản nếu đáp ứng được các tiêu chuẩn nghiêm ngặt từ cây đến cốc. Điều này đồng nghĩa với việc người tiêu dùng đang trả thêm tiền cho quá trình sàng lọc và kiểm soát chất lượng này.
Sự đổi mới và thử nghiệm
Một yếu tố khác làm tăng giá cà phê đặc sản là sự đổi mới và thử nghiệm trong quy trình sản xuất. Trong khi các nông trại sản xuất cà phê hàng hóa thường tập trung vào việc tăng sản lượng, các nhà sản xuất cà phê đặc sản lại chú trọng đến chất lượng và hương vị của từng mẻ cà phê. Họ liên tục nghiên cứu và ứng dụng các kỹ thuật mới để cải thiện chất lượng cà phê, từ việc chọn giống, kỹ thuật thu hoạch, đến phương pháp chế biến và rang xay. Sự đổi mới này không chỉ đòi hỏi kiến thức chuyên môn mà còn tốn kém về thời gian và chi phí, góp phần đẩy giá thành sản phẩm lên cao.
Giá trị của câu chuyện và trải nghiệm
Một yếu tố quan trọng khác khiến cà phê đặc sản trở nên đắt đỏ là giá trị của câu chuyện và trải nghiệm mà nó mang lại cho người tiêu dùng. Người tiêu dùng hiện đại không chỉ quan tâm đến chất lượng sản phẩm mà còn muốn biết nguồn gốc của sản phẩm đó, cách nó được sản xuất và những câu chuyện đằng sau nó. Các quán cà phê đặc sản thường tạo ra những câu chuyện hấp dẫn về quá trình tìm kiếm nguồn cung ứng hạt cà phê, về mối quan hệ của họ với người trồng, và về cam kết của họ đối với việc sản xuất bền vững. Những câu chuyện này không chỉ là công cụ tiếp thị mà còn là cách để tạo ra sự kết nối giữa người tiêu dùng và sản phẩm, làm tăng giá trị cảm nhận của sản phẩm.
Chi phí nhân công và vận chuyển
Ngoài những yếu tố trên, chi phí nhân công và vận chuyển cũng đóng vai trò quan trọng trong việc định giá cà phê đặc sản. Các nông dân trồng cà phê đặc sản thường nhận được mức giá cao hơn cho sản phẩm của họ, đảm bảo rằng họ có thể duy trì một cuộc sống tốt và tiếp tục đầu tư vào quy trình sản xuất. Bên cạnh đó, chi phí vận chuyển cà phê từ các nông trại nhỏ lẻ ở các vùng núi xa xôi đến các nhà máy chế biến và sau đó là đến tay người tiêu dùng cũng cao hơn so với cà phê hàng hóa.
Tính cá nhân hóa và trải nghiệm tùy chỉnh
Một lý do khác khiến người tiêu dùng sẵn sàng chi nhiều tiền hơn là sự tùy biến và cá nhân hóa trong trải nghiệm thưởng thức cà phê. Khác với cà phê truyền thống, nơi khách hàng ít có sự lựa chọn, cà phê đặc sản cho phép người tiêu dùng tùy chỉnh theo ý thích của mình, từ loại hạt, cách rang, cách pha chế, đến các phụ gia đi kèm như sữa hay chất làm ngọt. Sự đa dạng và tùy biến này không chỉ đáp ứng nhu cầu cá nhân mà còn tạo ra một trải nghiệm thưởng thức cà phê độc đáo và đáng giá.
