Xuất khẩu cà phê Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức, từ sự thiếu hụt nguồn cung, lo ngại về các quy định môi trường của EU, đến việc giảm xuất khẩu. Tuy nhiên, việc thích ứng với những thách thức này không chỉ giúp bảo vệ vị thế của cà phê Việt trên thị trường quốc tế mà còn nâng cao chất lượng và tính bền vững của toàn ngành. Điều này đòi hỏi sự chung tay của các cơ quan chức năng, doanh nghiệp, và người nông dân để vượt qua giai đoạn khó khăn này.
Chất Lượng Cà Phê: Từ Lo Ngại Đến Thành Công
Trước đây, chất lượng cà phê Việt Nam là mối quan ngại lớn khi hạt cà phê nội địa không được các đối tác quốc tế đánh giá cao, dẫn đến giá cả không cạnh tranh. Tuy nhiên, hiện nay, cà phê Việt Nam, đặc biệt là phân khúc Robusta, đã trở thành lựa chọn hàng đầu nhờ chất lượng đảm bảo. Điều này đánh dấu sự cải thiện vượt bậc, nâng cao vị thế của cà phê Việt trên thị trường thế giới.
Nỗi Lo Thiếu Hàng: Khi Nhu Cầu Vượt Quá Cung Cấp
Tình trạng thiếu hụt nguồn cung cà phê đã đẩy giá cà phê liên tục tăng cao, đạt đỉnh vào cuối năm 2023. Tại thị trường trong nước, giá thu mua cà phê đã chạm mốc 70 nghìn đồng/kg, trong khi giá cà phê nhân xô tại Tây Nguyên và một số tỉnh Nam Bộ dao động từ 69.100 – 69.900 đồng/kg. Mặc dù giá cao, nhiều người đã không còn hàng để bán, dẫn đến việc một số hợp đồng xuất khẩu cà phê Robusta phải tạm dừng do thiếu hàng.
Theo Hiệp hội Cà phê và Ca cao Việt Nam (Vicofa), niên vụ 2022 – 2023 đã chứng kiến tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng nguồn cung, và mặc dù đã bước vào vụ thu hoạch mới, tình trạng này vẫn chưa được giải quyết. Ước tính còn thiếu từ 1,5 đến 2,5 triệu bao cà phê theo hợp đồng, và nhu cầu lớn từ các nhà rang xay toàn cầu đang khiến áp lực gia tăng.
Lo Ngại Về Quy Định Của EU: Thách Thức Mới Về Môi Trường
Liên minh châu Âu (EU) chuẩn bị ban hành Quy định về Chống mất rừng và suy thoái rừng (EUDR), cấm nhập khẩu một số nhóm hàng nông lâm nghiệp, trong đó có cà phê, vào thị trường này. Nguyên nhân được cho là mất rừng gây ra biến đổi khí hậu, và với tỷ lệ xuất khẩu sang châu Âu chiếm tới 43% tổng lượng cà phê xuất khẩu của Việt Nam, việc tuân thủ EUDR là điều cấp thiết.
Ông Thái Như Hiệp, Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH Vĩnh Hiệp, cho rằng việc tổ chức vùng nguyên liệu liên kết với các hợp tác xã, tổ hợp tác là cách dễ dàng để truy xuất nguồn gốc hàng hóa. Tuy nhiên, việc xác minh vùng trồng không phải là đất rừng và truy xuất gốc đòi hỏi nguồn tài chính mạnh, do đó cần sự vào cuộc hiệu quả của các tổ chức quốc tế, doanh nghiệp và các địa phương.
Xuất Khẩu Cà Phê Việt Nam Giảm Cả Lượng Lẫn Giá Trị
Trong năm 2023, xuất khẩu cà phê Việt Nam đã giảm cả về lượng lẫn giá trị so với năm ngoái. Tính chung 11 tháng năm 2023, xuất khẩu cà phê của Việt Nam đạt khoảng 1,38 triệu tấn, trị giá 3,54 tỷ USD, giảm 12,9% về lượng và giảm 2,5% về trị giá so với cùng kỳ năm trước.
Dù giá xuất khẩu bình quân cà phê tăng 11,9% so với cùng kỳ năm 2022, việc giảm mạnh xuất khẩu sang các thị trường truyền thống là một dấu hiệu đáng lo ngại. Tuy nhiên, xuất khẩu sang các thị trường mới như Mexico, Hà Lan, và Indonesia lại tăng mạnh, cho thấy sự điều chỉnh chiến lược của ngành cà phê Việt Nam